Dlaczego chipsy są niezdrowe (i czy istnieją zdrowe chipsy)?

* Dlaczego chipsy są niezdrowe?
* Czy są zdrowe chipsy?
* Jak zrobić zdrowe chipsy w domu?

Dlaczego chipsy są niezdrowe?

Chipsy są bardzo popularną przekąską – wielu osobom trudno sobie wyobrazić wieczór filmowy / imprezę / wieczór bez chipsów. Chipsy solone, paprykowe, cebulkowe – chrupiące i intensywne w smaku sprawiają, że trudno przestać na kilku i z reguły zjadamy ich więcej niż planowaliśmy. Niestety zła wiadomość jest taka, że chipsy są uważane za niezdrowe i to z kilku powodów:

➤ Wysoka zawartość tłuszczu: chipsy są zazwyczaj smażone lub pieczone w oleju, co sprawia, że są bardzo bogate w tłuszcze nasycone (to te niekorzystne tłuszcze, które mogą przyczyniać się do wzrostu poziomu cholesterolu we krwi, co z kolei zwiększa ryzyko chorób serca).

➤ Wysoka zawartość soli: chipsy są często solone, aby poprawić smak i przedłużyć ich trwałość. Niestety, ponieważ trudno zjeść kilka chipsów, soli tej zjadamy w ten sposób całkiem sporo. Nadmiar soli w diecie może prowadzić do nadciśnienia, co jest powiązane z wieloma problemami zdrowotnymi, w tym zawałem serca, udarem mózgu i chorobami nerek.

➤ Wzmacniacze smaku: wiele chipsów zawiera np. glutaminian sodu – wzmacniacz smaku, który jest kontrowersyjnym dodatkiem do żywności. Powoduje, że przyzwyczajamy się do bardzo intensywnego smaku, może powodować zaburzenia kontroli apetytu i pojawienie się niepożądanych reakcji alergicznych.

Czy glutaminian sodu jest szkodliwy?

➤ Mała zawartość składników odżywczych: chipsy są ubogie w składniki odżywcze. To oznacza, że dostarczają wiele kalorii, ale niewiele wartości odżywczej, co może prowadzić do nadwagi i niedoborów składników odżywczych, jeśli stanowią znaczną część diety.

➤ Obecność substancji chemicznych i przetworzonych składników: wiele chipsów zawiera sztuczne dodatki, barwniki, konserwanty i inne substancje chemiczne, które mogą być szkodliwe dla zdrowia w dłuższej perspektywie.

➤ Wysoka kaloryczność: chipsy są dość wysokokaloryczne – ponieważ łatwo jest spożywać ich więcej niż zalecana porcja (trudno się od nich oderwać), przyswajamy dużą ilość tzw. pustych kalorii na raz, co z kolei może przyczynić się do nadwagi lub otyłości.

➤ Słaba zdolność do kontroli porcji: przekąski w rodzaju chipsów są często sprzedawane w dużych opakowaniach, co utrudnia kontrolę ilości spożywanych porcji. Na chipsach są z reguły informacje ile gram producent uważa za porcję, ale to praktycznie nigdy nie pokrywa się z rzeczywistym spożyciem.

Czy są zdrowe chipsy? Jakie są zdrowsze alternatywy dla tradycyjnych chipsów?

Warto zauważyć, że spożywanie chipsów w umiarkowanych ilościach od czasu do czasu nie jest zazwyczaj problemem i nie powinno zaszkodzić, ale już regularne ich spożywanie w dużych ilościach może być szkodliwe dla zdrowia. Częste podjadanie chipsów, szczególnie przez dzieci może kreować niekorzystne nawyki żywieniowe i powodować uzależnienie od słonego, mocno przetworzonego smaku.

Czy przekąski owocowe to zdrowa przekąska dla dzieci?

Jeśli zależy nam na zdrowej diecie, warto ograniczyć spożycie tradycyjnych chipsów i wybierać zdrowsze przekąski, takie jak warzywa, owoce, orzechy nerkowca lub przekąski o niższej zawartości soli i tłuszczu.
Istnieją również zdrowsze warianty chipsów dostępne na rynku - są one mniej szkodliwe dla zdrowia niż tradycyjne chipsy ziemniaczane, chociaż również w ich przypadku zalecamy umiar i nie wpisywanie jako stałego elementu naszej diety.

Oto kilka przykładów takich zdrowszych chipsów:

◆ Chipsy warzywne: chipsy z warzyw, takich jak słodkie ziemniaki (bataty), buraki, marchewki czy kalafior, są często smażone w zdrowszych olejach, takich jak olej kokosowy lub oliwa z oliwek. Są też bogatsze w błonnik i składniki odżywcze niż tradycyjne chipsy ziemniaczane.
Popularne są również np. chipsy z soczewicy, ciecierzycy, które zawierają więcej wartościowych mikro i makro elementów. Z reguły mają one również lepszy skład, jednak nadal warto być czujnym, czytać ich etykietę i wybierać te z krótszą listą składników.

◆ Chipsy o niskiej zawartości soli: wybierając chipsy z obniżoną zawartością soli, można zmniejszyć ryzyko nadciśnienia i innych problemów zdrowotnych związanych z nadmiernym spożyciem soli.

◆ Chipsy pieczone: w przeciwieństwie do tradycyjnych chipsów smażonych, chipsy pieczone są przygotowywane przez pieczenie, co oznacza, że mają niższą zawartość tłuszczu.

◆ Chipsy bezglutenowe: dla osób z nietolerancją glutenu dostępne są chipsy bezglutenowe, które są przyjazne dla ich dietetycznych potrzeb.

Warto jednak pamiętać, że choć te alternatywy są zdrowsze niż tradycyjne chipsy ziemniaczane, to wciąż są przetworzonymi przekąskami, które powinno się spożywać w umiarkowanych ilościach. Najzdrowszym podejściem jest próbowanie różnych przekąsek i dążenie do zbilansowanej diety bogatej w warzywa, owoce, orzechy i pełnoziarniste produkty zamiast poleganie na chipsach czy innym rodzaju przekąskach wysoko przetworzonych. 

Jak przygotować zdrowe chipsy w domu?

Można przygotować zdrowsze chipsy w domu, kontrolując jakość składników i sposób przygotowania. Nie jest to skomplikowane, więc warto spróbować jeśli chcemy pochrupać zdrowsze przekąski.
Oto dwa proste przepisy na zdrowsze chipsy - z batatów (w podobny sposób można przygotować chipsy z innych warzyw, takich jak marchewki czy buraki) i z jarmużu. Takie chipsy upieczone (!) w piekarniku a nie smażone w głębokim oleju są na pewno zdrowsze.

Jak zrobić w domu chipsy z batatów?

Składniki:
bataty (lub inne warzywa, np. marchewki, buraki)
olej 
sól (opcjonalnie) i przyprawy (np. papryka, pieprz, cynamon, chili - opcjonalnie, aby dodać smak)

Przygotowanie:
Myjemy i obieramy (jeśli to konieczne) warzywa. Kroimy na cienkie plastry (np. szatkownicą, mandoliną) - im cieńsze plasterki tym chipsy będą bardziej chrupiące. Można namoczyć plastry w zimnej wodzie przez około 30 minut i osuszyć (usuniemy nadmiar skrobi i chipsy będą bardziej chrupiące).

Rozgrzewamy piekarnik do 180-200°C. Na blasze układamy papier do pieczenia lub matę silikonową i nakładamy warzywa w jednej warstwie, starając się, aby plastry nie nachodziły na siebie. Skrapiamy (lub smarujemy pędzelkiem) plastry olejem (tak, aby były jedynie lekko pokryte). Solimy lub posypujemy przyprawami lub ziołami według swojego smaku.

Pieczemy przez około 15-20 minut. Monitorujemy proces pieczenia, ponieważ czas może się różnić w zależności od grubości plasterków. Gdy chipsy staną się chrupiące i zaczną się rumienić, wyjmujemy je z piekarnika i pozostawiamy do ostygnięcia.

Jak zrobić w domu chipsy z jarmużu?

Składniki:
liście jarmużu
olej
sól i przyprawy (opcjonalne, np. czosnek w proszku, papryka, cayenne)

Przygotowanie:
Wybieramy świeże liście jarmużu i usuwamy twardą część łodygi. Myjemy liście i dokładnie je osuszamy, używając ręcznika papierowego lub suszarki do sałaty. Ważne jest, aby liście były całkowicie suche, aby uzyskać chrupiące chipsy.

Rozgrzewamy piekarnik do około 150-160°C. Skrapiamy liście olejem, nakładamy je na dużą blachę do pieczenia wyłożoną papierem do pieczenia. Solimy delikatnie liście według własnego smaku. Można użyć również innych przypraw takich jak czosnek w proszku, papryka lub cayenne, aby dodać smaku chipsom.

Wkładamy blachę z jarmużem do piekarnika i pieczemy przez około 10-15 minut lub do momentu, aż liście staną się chrupiące i zaczną się rumienić. Monitorujemy proces pieczenia, ponieważ czas może się różnić w zależności od piekarnika i grubości liści. Po wyjęciu z piekarnika pozostawiamy chipsy do ostygnięcia na blasze. Chłodzenie pomoże im utrzymać chrupkość.

Chipsy z jarmużu można podawać jako przekąskę lub dodatek do sałatek. Są one bogate w składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały i błonnik, co sprawia, że są zdrowszą alternatywą dla tradycyjnych chipsów ziemniaczanych.

Smacznego! :)

O.W.

Obraz autorstwa Kamran Aydinov na Freepik